Natuurbehoud in tuinen?! Jazeker! De meeste Nederlandse landbouwgebieden bestaan uit monocultuur, stikstofoverschot en pesticiden. Daar zit weinig leven. Het zijn de wildere tuinen waar insecten, volgens, kikkers, egels hun thuis vinden. Door biologisch te tuinieren, help jij soorten in stand houden!
Biodiversiteit holt achteruit
In onze tuinen kunnen we er wat aan doen
Gelukkig kunnen we in tuinen iets aan de achteruitgang van insecten doen! Tuinen hebben in de loop der eeuwen allerlei functies gehad. Ze waren er om samen te komen, om je rijkdom te tonen, om voedsel te verbouwen.
Tegenwoordig hebben tuinen er een belangrijke functie bij gekregen: het zijn kleine plekken waar aan biodiversiteitsbehoud gedaan kan worden.
De Nederlandse tuinen hebben bij elkaar opgeteld de oppervlakte van de Veluwe. Da's een gigantisch gebied.
Een groene achtertuin vol biologische planten is een stukje natuur
Voorbeelden van tuinen vol leven
Er zijn prachtige voorbeelden van tuinen die een keur van leven herbergen. In de film My garden of a thousand bees legt een natuurfilmer die in de covid-pandemie thuis zit het leven vast in zijn eigen achtertuin.
Of lees over Rudy die in zijn behoorlijk standaard (qua omvang, niet qua beplanting) Arnhemse tuin tot nu toe maar liefst 1.000 verschillende insectensoorten waarnam, van nachtvlinder tot zweefvliegen, wantsen en hommels.
"De laurierhaag is oostgericht en blijkt een enorme waarde te hebben voor insecten die ‘s ochtends de bladeren gebruiken om in de zon op te warmen," vertelt Rudy, die al het leven in zijn tuin nauwkeurig observeert.
Martin Dohrn filming bees in his garden in Bristol, UK. Credit: Hugh Campbell / © Passion Planet
Elk tuintje telt
Je hoeft echt geen grote tuin te hebben om groots bij te dragen aan biodiversiteit. Uit Brits onderzoek blijkt dat elke vierkante meter vergroende tuin, balkon of dak al helpt. Al die vierkante meters samen vergoten het leefgebied van insecten enorm, vooral in de stad. Wel belangrijk: kies voor diverse én biologische beplanting!
Elke m2 tuin telt mee voor biodiversiteit, ook een stadsbalkon kan bijdragen!
Wat is biodiversiteit ook alweer?
Het vernuftige web van leven
Het gaat slecht met biodiversiteit, het vernuftige web van leven. Biodiversiteit betekent letterlijk: een diversiteit aan leven. Op het simpelste niveau betekent biodiversiteit dus dat er heel veel verschillende soorten zijn, soorten vogels, soorten katachtigen, soorten bacteriën, soorten schimmels, et cetera.
Maar de term biodiversiteit is veel meer dan dat: het gaat vooral over hoe al die verschillende soorten met elkaar samenhangen en met elkaar in balans zijn. Een gezonde biodiversiteit is essentieel voor onze gezondheid en ons voedselsysteem.
Biodiversiteit wordt wel vergeleken met een kaartenhuis: als een, twee of drie soorten verdwijnen, da's niet zo erg, dat hoort erbij. Maar als er teveel soorten verdwijnen, kan het hele systeem in elkaar storten.
Inheemse grote kaardenbol met bloem en zaden voor de putter
75% van de insectenmassa is verdwenen
In gebieden is Duitsland is aangetoond dat in een aantal decennia 75% van de insectenmassa is verdwenen. In Nederland zien onderzoekers hetzelfde. Wie weet nog dat in de jaren tachtig je autoruit of nummerbord altijd vol platgeslagen insecten zaten? Nu is dat nauwelijks meer een probleem: de insecten zijn er domweg niet meer.
Insecten zijn niet alleen nodig om (voedsel)gewassen te bestuiven. Ze zijn ook voeding voor vogels en amfibieën. En zo zie je dat alles aan elkaar gelinkt is. De balans in de natuur heeft zich in honderden duizenden jaren ontwikkeld tot een voor de mens nog nauwelijks te doorzien evenwicht, en dat evenwicht zijn we nu met z'n allen hard en snel aan het verstoren.
Tuinier biologisch
Pesticiden schaden biodiversiteit
Pesticiden zijn een van de belangrijke redenen (naast verlies van leefgebied en monocultuur) van het ineenstorten van de soortenrijkdom. De pesticiden die legaal gebruikt worden in de landbouw, worden volgens critici te gemakkelijk toegestaan en kunnen zeer schadelijk zijn voor insecten.
Dat ze schadelijk zijn is natuurlijk precies de bedoeling: de chemische bestrijdingsmiddelen hebben juist als doel om schimmels te doden (fungiciden), of allerhande plagen eronder te krijgen (pesticiden), of de groei van ongewenste planten tegen te gaan (herbiciden). Ze hebben als doel om leven te doden, en daardoor hebben pesticiden (verzamelnaam) ongewenste effecten: ze doden of schaden meer leven dan noodzakelijk is voor de teelt van het gewas.
In haar foto-project 'De Kleine Dood' laat Marlonneke Willemsen zien hoe insecten na het eten van niet-biologische planten het loodje leggen.
Pesticiden op tuinplanten
Ook bij de kweek van tuinplanten worden (toegestane) pesticiden gebruikt. Pesticide Action Network Nederland doet regelmatig onderzoek naar pesticiden op tuinplanten en bloembollen in Nederlandse tuincentra. Al jaren blijken er schadelijke pesticiden op gevonden te worden.
Kies daarom voor biologische tuinplanten: gekweekt zonder chemische pesticiden en zonder kunstmest. De regels voor kweek zijn vastgelegd in Europese wetten, en de kwekers en verkopers worden gecontroleerd.
Aan het groene vlaggetje, dat je misschien ook wel kent van voedsel, herken je of een plant voldoet aan deze strenge regels. Zo weet je zeker dat je geen gif je tuin in haalt, en de insecten die je naar je tuin lokt een veilig onderkomen hebben bij je.
Kies ook voor een dot inheems
Plant een dotje inheems! Inheemse bloeiers bieden nectar en stuifmeel voor heel veel bijzondere soorten bestuivers (drachtplanten). Bovendien zijn ze waardplant voor allerhande leven: zetten vlinders er hun eitjes op af, eten rupsen van het blad, zorgen zweefvliegen er voor nieuwe generaties.
Inheemse planten groeien vaak lekker wild, en bloeien wat minder lang dan planten die speciaal voor tuinen zijn ontwikkeld. Daarom raden wij aan om een mix te planten: inheems gemixt met tuinplanten die zich bewezen hebben als lekker sterk. Daarmee creëer je zowel een oase voor biodiversiteit als een tuin die er mooi uitziet, goed te onderhouden is en lang in bloei staat.
Een Sprinklr-tuin met inheemse en niet-inheemse planten
Maak van je tuin een leefgebiedje
Met alleen biologische planten in je tuin zetten kom je er niet voor biodiversiteit. Heb je één aangeharkte rand met planten en is de rest van je tuin smetteloos steen, of kunstgras, dan zal er niet lekker in geleefd worden.
Richt je tuin, of een deel van je tuin, dan ook in zodat al het leven er zich heerlijk thuis voelt:
- Maak een watertje voor kikkers, vogels en insecten. Dat kan al een mini-vijver zijn, of een wadi. Daarmee maak je je tuin ook meteen klimaatbestendig tegen de steeds heftig wordende stortbuien én droogte.
-
Plant een levende haag in plaats van een schutting: fantastisch voor egels, vogels en insecten. Met je buren samen vergroot je zo in één keer het leefgebied voor al het leven in de buurt. Lees hier meer.
- Plant een inheemse heester of boom, met besjes voor vogels en bloesem voor de vroege bij. Een boom is ook heel goed voor het bodemleven in je tuin, en maakt je tuin klimaatbestendig.
- Maak rommel: leg een bos oude takken neer, laat afgevallen blad liggen. Egels en andere ritselaars zijn je dankbaar.
- Snoei het oude blad van je planten niet in het najaar, maar in het voorjaar. Zo blijft al het leven wat er in zit ook echt in leven. Als je in het voorjaar de boel bijknipt, doe het dan op deze manier.
De Sprinklr-tuin van Debora en Sven in Rotterdam: met water, een heg en lekker veel biologische beplanting. Perfect voor biodiversiteit!
