Smeerwortel: goede naam, toch? De ene bron zegt dat de naam komt van smeren: uit de penwortel, die een tikje zacht van binnen is, werd namelijke en papje gemaakt dat over wonden uitgesmeerd werd. De huid groeide van het goedje weer snel aan elkaar. Een andere bron verwijst naar hoe smerig die wortel was. Nog een paar oud-Hollandsche namen voor deze plant: Ezelsoor, Heelbeen, Heelwortel, Hommelwortel, Keelwortel, Schuurwortel, Suikerwortel, Spekwortel en Timmersmanswortel.
Bij de apotheek te verkrijgen
Lang, lang geleden in de achttiende eeuw begonnen plantkundigen planten in te delen in families en elke plant een Latijnse naam te geven. Smeerwortel kwam officieel in de boeken als Symphytum officinale. In dat woord 'officinale' herken je het woord office, kantoor. In het Latijn verwees dat woord naar de plek in het klooster waar de medicijnen bewaard werden. Je zou het tegenwoordig de apotheek noemen. Dus zie je 'officinale' achter een plantnaam staan, dan weet je dat de plant in de tijd dat de Latijnse namen uitgedeeld werden standaard in de apotheek te vinden waren. Symphytum is trouwens afgeleid van het Griekse Symphyein, dat weer 'samengroeien' betekent.
Wonden en botbreuken
De oude Grieken gebruikten Smeerwortel al bij botbreuken en wonden. Omdat wij Westerlingen achterdochtige mensen zijn geworden en pas in geneeskrachtige werking geloven als een laboratorium degelijk onderzoek heeft gedaan, weten we nu dat de belangrijkste werkzame stof in Smeerwortel allatoïne is, een stof die celdeling stimuleert.
De wortel, van buiten zwart en van binnen wit, werd pas geoogst na het tweede groeijaar van de plant, en dan liefst in het voorjaar of in het najaar, de momenten wanneer het gehalte aan allatoïne in de wortel het hoogst is. Om het geneesmiddel op de plank te kunnen hebben, werd de wortel in plakjes gesneden of in repen en gedroogd om te bewaren. Overigens werden ook de bladeren vroeger ook gebruikt om kneuzingen, wonden en breuken mee in te pakken.
Maar let op hè: neem niks van ons aan. Ga dit allemaal niet door ons thuis proberen. We willen niet dat je met gigantische ontstekingen thuiszit omdat je gehakte wortel met hondenpoep eraan op je wond hebt gelegd. Als je hiermee aan de slag wil: lees je nog meer in, en zorg dan dat je heel hygiënisch te werk gaat.
Truc voor de langtongige hommel
De bloemetjes van de Smeerwortel zijn een soort hangende klokjes en zijn 2-4cm lang. De meeldraden zijn niet makkelijk te bereiken. De langtongige hommels kunnen er het beste mee uit de voeten. Vernuftig gedaan van die Smeerwortel, want alleen met wat gehotsebots kunnen die langtongige hommels bij de nectar komen. En je raadt het al, bedolven onder het stuifmeel vliegen ze naar de volgende bloem of Smeerwortel om daar ook weer hotsebotsend te lurken. Bestuiving geslaagd.
Overigens zijn er dan weer slimmerds zonder lange tongen die gewoon een gaatje boren in de bloem, bij wijze van short cut naar de nectar. Dus zie je kleine gaatjes, vaak met een bruin randje, dan weet je dat er zo'n profiteur is langs geweest. Wel lurken, maar niks terug doen voor die plant. Tssss!
Smeerwortel in je tuin!
Nee, Smeerwortel bloeit niet mega spectaculair. Maar als inheemse plant is 'ie wel extra goed voor een heleboel insecten. Dankzij co-evolutie zijn planten en insecten namelijk uitstekend op elkaar ingespeeld. En dat geldt ook voor de bodemdiertjes: blad van inheemse planten verteert vaak makkelijker dan dat van exoten.
Smeerwortel groeit wel lekker uitbundig, hij wordt zo 80cm hoog als 'ie gelukkig is. Lekker groot blad, lekker vol. Maandenlang lieve bloemetjes en (als ze nog in de buurt zijn) lekker veel insecten op bezoek. Smeerwortel groeit liefst op voedselrijke grond die licht vochtig is in de half-zon of zon. Hier lees je alles over de verzorging van Smeerwortel.
Kan ook prima in potten of bakken. Zorg dan wel voor genoeg diepte: zeker 30cm aarde, liefst nog wat meer. Minder kan ook, maar dan wordt je smeerwortel ook niet zo hoog.
Tuiny Forest en Inheems Paradijs
Wil je Smeerwortel in je tuin? Wij hebben twee pakketten vol inheemse kruiden, heesters en bomen waar Smeerwortel in zit. Tuiny Forest is zes vierkante meter inheems bos voor in je tuin. Door het dicht op elkaar planten (Methode Myawaki) groeit het bosje extra snel. In het pakket Inheems Paradijs zitten kruiden en drie heesters. Dit pakket kan ook op dakterras en balkon.
