Symphytum officinale
Symphytum officinale, beter bekend als smeerwortel, is een robuuste, veelzijdige en oerhollandse plant die zich moeiteloos in je tuin nestelt. Met haar bossige groeiwijze en vrolijke paarse klokvormige bloemetjes van mei tot september is ze niet alleen een lust voor het oog, maar ook een magneet voor hommels en andere nectarslurpers. Ze houdt van een plekje in de zon of halfzon en wordt ca 50 cm hoog. En het mooiste? In zachte winters blijft ze groen!
Is smeerwortel inheems?
Ja, gewone smeerwortel is inheems in Nederland en België. Ze komt van nature voor in ruigtes, bermen, op dijken en bij slootkanten. Een echte wilde dame die zich graag in je tuin vestigt!
Op welke plek groeit smeerwortel het liefst?
Smeerwortel voelt zich het allerbeste op een plek in de zon of halfzon, maar kan wat schaduw echt prima aan. Ze houdt van een vochtige bodem, maar geen zorgen, ze is niet kieskeurig. Ze groeit op vrijwel alle grondsoorten. Hangt de smeerwortel plant slap, dan heeft ze dorst.
Op welke grond groeit smeerwortel het liefst?
Smeerwortel heeft een voorkeur voor voedselrijke, vochtige grond. Of je nu zand, klei of leem hebt, zolang de grond maar niet te lang droog is, zal ze zich gelukkig voelen. In het wild staat aan waterkanten, in moerassen, bossen op dijken en in grasland. Maar doet het goed in vrijwel elke tuin. Makkelijke tante.
Wanneer moet ik smeerwortel planten?
Smeerwortel planten kan het hele jaar, behalve in de winter door de kans op vorst.
Kan ik smeerwortel planten in een pot?
Ja, smeerwortel doet het prima in een pot, zolang deze maar groot genoeg is en voldoende vocht vasthoudt. Perfect voor op het balkon of terras!
Hoe groeit smeerwortel?
Smeerwortel herkennen doe je aan haar grote, ruwe, lancetvormige bladeren en bossige groeiwijze en ze wordt ca 50 cm hoog. Ze wortelt diep en verspreidt zich langzaam, waardoor ze een betrouwbare tuingenoot is. Smeerwortel groeit wel snel, met langwerpige en licht behaarde bladeren en hangende bloemen. Sommigen zien smeerwortel als onkruid. Smeerwortel kan woekeren, ofwel verspreidt zich snel. Wil je dat ze braaf blijft, plant haar dan op een afgebakend stukje tuin of in een grote pot. Als je echt smeerwortel bestrijden wil, kun je het beste haar wortels diep uitgraven.
Hoe bloeit smeerwortel?
Smeerwortels bloetijd is van mei tot september met klokvormige bloemen die variëren van paars en roze tot wit en geel. Een waar feest voor bijen en hommels!
Is smeerwortel goed voor biodiversiteit?
Absoluut, smeerwortel is een topplant voor de biodiversiteit. Haar bloemen trekken hommels en andere nectarslurpers aan en haar bladeren kunnen dienen als compostversneller. Voor insecten met een korte tong is het nectar in de smeerwortel bloemen moeilijk bereikbaar. Hommels breken in door een gaatje in de kelk te knagen. Kleine Akkerhommel-werksters werken zich vaak met veel kabaal naar binnen.
Hoe droog of nat moet smeerwortel staan?
Smeerwortel houdt van een vochtige bodem. Ze groeit goed op natte tot vochtige grond, maar kan ook tegen een beetje droogte zolang ze maar niet te lang zonder water staat.
Hoeveel voeding heeft smeerwortel nodig?
Smeerwortel heeft niet veel voeding nodig, maar ze waardeert een beetje extra liefde. Je kunt haar af en toe voeden met compost of een organische meststof voor een rijke bloei.
Hoe verzorg ik smeerwortel?
Smeerwortel heeft weinig verzorging nodig. Verwijder verwelkte bloemen om zaadverspreiding te voorkomen als je dat niet wilt en snoei haar in het vroege voorjaar om haar een frisse start te geven. Ze is winterhard, maar in strenge winters kan het blad bevriezen.
Kan ik smeerwortel verplaatsen?
Ja, je kunt smeerwortel verplaatsen. Smeerwortel heeft een diep wortelgestel, dus wees voorzichtig bij het verplaatsen. Het beste moment is in het vroege voorjaar of na de bloei.
Wat doe ik met uitgebloeide smeerwortel?
Verwijder verwelkte bloemen van smeerwortel om te voorkomen dat ze zaad zetten. Dit helpt haar energie te richten op nieuwe groei en voorkomt dat ze zich ongewenst verspreidt. Behalve als dat wilt natuurlijk, een mooi veldje smeerwortel.
Is smeerwortel winterhard?
Ja, smeerwortel is prima winterhard. In zachte winters blijft ze groen, maar bij vroege of strenge vorst kan ze haar blad verliezen. Geen zorgen, ze komt in het voorjaar weer fris tevoorschijn.
Is smeerwortel groenblijvend?
In zachte winters blijft smeerwortel groen.
Hoe kun je smeerwortel vermeerderen?
Smeerwortel stekken is makkelijk door haar wortel te splitsen. Snijd de wortel in stukken met een scherp mes en plant ze direct weer in de grond. Ze zal snel nieuwe scheuten vormen.
Hoe ver plant je smeerwortel uit elkaar?
Plant smeerwortel op een afstand van 30 tot 40 cm van elkaar. Zo heeft ze voldoende ruimte om zich te ontwikkelen en te bloeien.
Is smeerwortel eetbaar?
Smeerwortel is eetbaar, maar wees voorzichtig: alleen in kleine hoeveelheden. De jonge bladeren kunnen in het voorjaar gegeten worden, maar het is belangrijk om ze niet te vaak of te veel te consumeren vanwege de aanwezigheid van alkaloïden. Gebruik ze met mate, want er zit ook een stof in de plant die de lever aan kan tasten. Voor informatie of smeerwortel giftig is voor paarden of andere huisdieren, raden we je aan internet te raadplegen.
Kan ik smeerwortel thee of zalf zelf maken?
Ja, dat kan! Voor smeerwortel thee gebruik je de jonge bladeren of wortel, kort laten trekken in heet water. Voor smeerwortel zalf neem je verse wortels of bladeren, kook ze zacht en meng met bijvoorbeeld biologische olie of bijenwas. Let op: consumeer smeerwortel met mate, want ze bevat alkaloïden.
TIP: maak je eigen smeerwortelgier!
Smeerwortelgier is een krachtige, natuurlijke meststof. Je laat de bladeren van smeerwortel weken in water, waarna je het vocht verdund over je planten giet. Het geeft voeding, stimuleert groei en verbetert de bodemstructuur. Let op: altijd verdund gebruiken om verbranding van planten te voorkomen!
Weetjes over smeerwortel
Wist je dat smeerwortel vroeger werd gebruikt om wonden te helen? Smeerwortel werd veel uitwendig gebruikt bij botbreuken en wonden. Het blad werd daarvoor gebruikt, maar met name de wortel, die jaja, gesmeerd werd. Uit de penwortel werd een gomachtige stof gewonnen die op wonden en gebroken ledematen werd gesmeerd. Symphytum is afgeleid van het Griekse Symphyein (samengroeien). De plant werd gebruikt bij botbreuken om deze weer aan elkaar te laten groeien. Officinale betekent geneeskrachtig of uit de apotheken. Onderzoek heeft uitgewezen dat allantoïne de heling van wonden kan bevorderen door de stimulering van de vorming van nieuwe cellen. De plant werd al genoemd in oude Griekse bronnen.
Welke soorten smeerwortel zijn er?
- Symphytum officinale: de klassieke smeerwortel met paarse bloemen en een bossige groeiwijze. Ideaal voor wilde tuinen en natuurvriendelijke borders.
- Symphytum grandiflorum: ook wel kruipende smeerwortel genoemd. Deze soort heeft kleinere bloemen en een lagere groei, perfect als bodembedekker in schaduwrijke plekken.
Hoe kan ik smeerwortel combineren met bloembollen?
Smeerwortel kan goed gecombineerd worden met bloembollen zoals narcissen of krokussen. De bollen bloeien in het vroege voorjaar en de bloei van smeerwortel volgt daarop. Mooie bloeiboog!
Hoe kan ik smeerwortel combineren met andere tuinplanten?
Smeerwortel doet het goed in combinatie met andere wilde planten zoals teunisbloem en dagkoekoeksbloem. Ze creëert een natuurlijke uitstraling en trekt diverse insecten aan.
Tot welke familie behoort smeerwortel?
Smeerwortel behoort tot de familie der ruwbladigen (Boraginaceae). Een familie die bekend staat om haar geneeskrachtige en voedende eigenschappen.
Biologische smeerwortel kopen? Dat doe je natuurlijk bij Sprinklr!
Bij ons vind je alleen gezonde, biologische tuinplanten, zonder pesticiden en kunstmest gekweekt. Ze zullen jouw tuin én de biodiversiteit een boost geven. Door biologische kwekers met zorg en aandacht grootgebracht.
Geef je tuin het beste! Bestel jouw biologische smeerwortel hieronder.
