Hoe bouwen we de vervuilende economie af en bouwen we een groene economie op? Dat gaat op dit moment met akelige horten en stoten. Pionierende biologische bollenboer John Huiberts geeft een paar voorbeelden van hoe hij als duurzamere speler juist duurder uit is.
Subsidies werken verduurzaming in de landbouw tegen
Van gangbaar naar pionieren met bio
Twaalf van de vierendertig onderzochte subsidieregelingen in de landbouw werken het herstel van biodiversiteit tegen, bleek in september '23 uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Voor John Huiberts, de grootste biologische bollenboer van Nederland en leverancier van Sprinklr, een tragisch feest van herkenning. Vijfendertig jaar werkte hij als gangbare bollenboer, 11 jaar geleden schakelde hij om naar biologische teelt. Dat is behoorlijk pionieren, want er is nauwelijks kennis. En nagenoeg geen lobby.
Zoals hij het zelf zegt:
verduurzamen is voor de toeleveranciers een verdienmodel, bio niet. Want met bio moet je juist rust brengen in jezelf, op je bedrijf en in je land.
Aan dure machines, waardoor je bijvoorbeeld minder pesticiden hoeft te spuiten, verdient iemand geld. Dus er zijn ook bedrijven die dat als oplossing pushen bij de overheid. Aan de oplossing biologische teelt als manier om helemaal geen pesticiden meer te gebruiken, verdient niemand geld. Voor die oplossing is er geen tussenleverancier aan het lobbyen bij de overheid.
Sprinklr op bezoek bij John Huiberts
Subsidie gebaseerd op groei
John: "Voor de duidelijkheid, ik ben niet tegen gangbaar. Ik heb mijn bedrijf gefinancierd vanuit gangbaar. Maar het is wel frustrerend om te zien dat je als duurzame ondernemer buiten allerlei subsidieregelingen valt en daar bovenop vaak duurder uit bent. Die dingen staan een snelle verduurzaming van de sector in de weg."
Bovendien, zegt John, zijn veel subsidieregelingen gebaseerd op groei: je moet bijvoorbeeld vaak 50% van waar je subsidie voor kan krijgen (een machine bijvoorbeeld) zelf betalen. Maar dat betekent dus dat je door de subsidie gedwongen wordt om meer schulden te maken, waardoor je weer moet intensiveren. "Terwijl een echt duurzame ondernemer op een gegeven moment juist niet meer wil groeien in productie, maar in verduurzaming."
Daardoor zijn de echt duurzame bedrijven ook minder geneigd om gebruik te maken van de subsidieregelingen voor verduurzaming. Dat is natuurlijk krom.
Vier voorbeelden uit de praktijk
1. Mest: gangbaar krijgt geld toe, bio moet betalen
"Ik rijd bio-mest uit: op dit moment (zomer 2023) 6 euro voor een kuub/ton drijfmest. In de gangbare teelt krijg je 5 euro toe, en dat is dan inclusief uitrijden. Want er is een mestoverschot. Als je 20 kuub op een hectare doet, dan kun je als gangbare boer dus verdienen op het mest uitrijden."
En dat terwijl er in die gangbare mest natuurlijk wel ook stoffen kunnen zitten die de biodiversiteit schaden, zoals onderzoek uit 2019 al aantoonde.
2. Vies of schoon water van je land? Je betaalt dezelfde waterschapsbelasting
"Er wordt gemeten aan de drain: wat voor water vloeit er van je land de slootjes in? Bij mij constateren ze dat het heel schoon is," zegt John Huiberts.
Het is schoner dan regenwater. Dus eigenlijk filtert mijn land het regenwater. Met mijn gezonde land help ik dus de Waterschappen.
"Je zou denken dat ik minder waterschapsbelasting hoef te betalen. Misschien zou ik zelfs voor mijn filterende dienst betaald kunnen krijgen. Lastenverlichting zorgt er ook voor dat je meer verdient. Maar nee hoor, wij betalen hetzelfde als gangbare boeren."
In 2027 moeten alle EU-lidstaten voldoen aan de kaderrichtlijn water, en hoewel de waterkwaliteit in Nederland verbetert, is het op veel plekken nog te slecht, en dat komt onder meer door pesticiden uit de landbouw.
De velden van biologische bollenboer John Huiberts
3. Subsidies voor duurzaam beheer: gangbaar en bio gelijk beloond
Al sinds jaar en dag is er vanuit de E.U. de 'grondgebonden betaling' voor boeren, om hen bestaanszekerheid te bieden. Daar zit ook een 'eco-regeling' in: als je voldoet aan de geschetste verduurzamingsvoorwaarden krijg je een hogere premie.
John: "het is niet zo heel moeilijk om voor een gangbare boer een paar relatief kleine ingrepen te doen en dan aanspraak te maken op de eco-regeling. Die gangbare boer heeft dan net zoveel recht op de eco-euro's als de biologische boeren die heel erg veel meer betekenen voor biodiversiteit."
Dat is natuurlijk zo krom als wat, het zou Europa veel meer opleveren voor de natuur als je de bio-boeren meer steunt dan de gangbare boeren.
4. Subsidie voor oplossingen die er al zijn
Begin september was er een nieuwe pot van RVO: je kon aanvragen om 50% terug te krijgen van de kosten voor een machine waarmee je je groenbemester tot mulch maakt. Dan hoef je als gangbare boer je groenbemester niet meer kapot te spuiten. Dit in een poging van de overheid om boeren minder afhankelijk te maken van chemie. Een tweedehands exemplaar van de machine aanschaffen mocht volgens de voorwaarden overigens niet, het moest een nieuwe zijn.
John:
het is een apparaat dat al gewoon bestaat, iedereen kon dat al kopen als je op die manier wil gaan werken. De regeling draagt dus niet bij aan innovatie, terwijl er nog zo ongelofelijk veel uitgezocht moet worden om te snappen hoe we biologisch kunnen bestrijden.
Zelf is John Huiberts bijvoorbeeld bezig met experimenten om galmijt in de tulpenbollen tegen te gaan. Dat is een bestaand probleem in zowel bio als de gangbaar. Nu spuit gangbaar nog een stof om dat op te lossen, maar de overheid heeft al gezegd: die stof is hormoonverstorend en mag over drie jaar niet meer.
Dan denk ik: wat heeft het nou voor zin om geld uit te geven aan oplossingen die er al zijn? Stop geld in wat nog opgelost moet worden.
Overigens was een deel van die pot, namelijk anderhalf miljoen, om het gebruik van pesticiden te verminderen wel gereserveerd voor innovaties. In de voorwaarden daarvoor staat expliciet genoemd als een van de mogelijk partners in de groep die je moet vormen als aanvrager: 'bedrijven die landbouwmachines en -apparaten ontwikkelen of verkopen'.
Veelgehoorde klacht uit de biosector: de voorwaarden om aanspraak te maken op de innovatiesubsidies zijn voor kleinere spelers niet te behalen. Alleen als je mensen in dienst hebt als subsidie-aanvrager en/of projectleider, kun je dat voor elkaar krijgen.
Sprinklr's Liedewij in de onkruid-wied-kar bij Huiberts, waarin je lekker liggend met je hoofd naar beneden over de bedden gerold wordt.
Sprinklr zet zich in voor meer geld naar bio-teelt
Meer vraag creëren
De missie van Sprinklr is het versterken van biodiversiteit, en dat willen we onder andere bereiken door biologische teelt de norm te maken. De afgelopen jaren weten we al steeds meer bewustzijn én markt te creëren voor bio-teelt. Op die manier draagt de consument bij aan de bestaanszekerheid van de pionierende biologische kwekers. Dank aan iedereen die kiest voor bio!
Lobby
Dit jaar zet Sprinklr zich ook steeds vaker in om de Overheid te bewegen naar meer geld voor bio. Wij zeggen:
Stop met het subsidiëren van energie-intensieve teelt, stop het geld in het opbouwen van biologische teelt.
Hier lees je meer over onze visie op activistisch ondernemen.
