Kijk na het lezen van dit blog vooral een kattenfilmpje om dit te verwerken: elke dag kom je in aanraking met allerlei pesticiden en die kunnen schadelijk zijn. Ze zitten in de lucht, op ons eten, en zelfs met te hoge concentratie in onze drinkwaterbronnen. We vertellen je graag wat meer, en hoe kan jij bijdragen aan minder pesticiden?
Pesticiden in de bloembollenteelt
Bij de teelt van bloembollen worden veel verschillende chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Gif dus. Dat gebeurt op bijna 27.000 hectare in Nederland. En dat is niet alleen schadelijk voor insecten en vogels en het bodemleven, maar ook voor onszelf, de mens.
Op biologische bollen zitten geen pesticiden. Om te begrijpen hoe fenomenaal die biobollen zijn moet je begrijpen hoe verschrikkelijk en schadelijk die pesticiden zijn. Buckle up!
Ineenstorting insectenpopulaties
In de afgelopen decennia stortten insectenpopulaties in met tot wel 72%. Dramatisch! Dit nieuws is oud inmiddels, het onderzoek werd in 2018 gepubliceerd, maar er zijn nog weinig aanwijzingen dat het beter gaat. Eén van de boosdoeners die genoemd worden: pesticiden in de landbouw. En ja, de bollenteelt is landbouw, en de bollenteelt spuit kwistig. Zo kwistig en omstreden dat omwonenden van lelievelden in Drenthe en Milieudefensie voor elkaar kregen dat de rechter stelde dat er een extra vergunning nodig is voor spuiten in de buurt van natuurgebieden.
In zomer 2021 kwam een rapport naar buiten dat vermoedens bevestigde:
De bijensterfte verergert door onderschatting van het gebruik van meerdere gewasbeschermingsmiddelen tegelijk.
Naar deze zogenaamde stapeling van middelen werd tot voor kort helemaal niet gekeken naar de toetsende instanties. Het hele artikel lees je hier in Trouw.
Pesticiden in ons drinkwater
De drinkwaterbedrijven in Nederland sloegen in juni 2021 alarm: de veiligheid van ons drinkwater is in gevaar. Nu al is de hoeveelheid pesticiden die in 70 van de 216 drinkwaterbronnen wordt gevonden boven de norm. Dit vertelden hoge piefen van de drinkwaterbedrijven aan EenVandaag.
Een bestuurder van de Unie van Waterschappen zegt in datzelfde artikel dat er ongewenste effecten in het milieu zijn doordat er verschillende stoffen in het water komen. "Want die stoffen kunnen samen extra giftig zijn." Hij doelt daarmee op zogenaamde 'stapeling', of de 'cocktail' van pesticiden, zie ook hieronder.
Pesticiden zijn overal
Tuurlijk, ze zitten op ons eten. Op alles wat niet biologisch is, kun je chemische pesticiden verwachten. Wassen dus! Ook je handen. Maar pesticiden zitten ook in de lucht. En in luiers, raar genoeg.
Dat bleek uit onderzoek dat de overheid liet doen naar pesticiden rond bollenvelden, dat leidde tot dit rapport. Uit de samenvatting:
Restanten van bestrijdingsmiddelen die op de onderzochte bollenvelden zijn gebruikt, zijn teruggevonden in de buitenlucht rond woningen in de buurt. Ook in het stof op de deurmat en in het huisstof zaten resten. Daarnaast zijn ze aangetroffen in de urine van omwonenden van bloembollenvelden, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Dit was ook het geval in de urine van mensen die op meer dan 500 meter afstand van agrarische velden woonden. Bij bollentelers en hun gezinsleden zijn hogere concentraties bestrijdingsmiddelen gemeten dan bij andere omwonenden.
Dit onderzoek noemt ook die luiers. Zembla maakte er een uitzending over, en stelt:
In Nederland wonen volgens het RIVM zo’n 2,2 miljoen mensen binnen 250 meter van een agrarisch veld. Op landbouwgrond worden veel chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, met name in de bollenteelt. In 2016 werd er in Nederland 5,7 miljoen kilogram chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt.
Gezondheidseffecten: wat we wel en niet weten
Mensen met verstand van zaken die níet betaald worden door de chemieconcerns hebben steeds grotere twijfels bij het toelatingsbeleid. Want is wat wettelijk veilig is, wel echt veilig? Het Ctgb, het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden, maakt een risicobeoordeling op basis van wetenschappelijke en technische inzichten. Alle middelen die door het Ctgb worden toegestaan zouden dus geen gezondheidsrisico vormen.
Maar op dat proces valt wel wat af te dingen, stelt de Wageningse hoogleraar bodemdegradatie en landbeheer Violette Geissen in Trouw.
Voor het toetsen van de toxiciteit voor het bodemleven worden de stoffen bijvoorbeeld getest op slechts vijf soorten van de één miljoen bodemorganismen, eventueel transport door de lucht gebonden aan fijnstof wordt niet meegenomen in de modellen, en wat een mengeling van verschillende stoffen doet met mens en milieu is niet bekend. We weten heel weinig over de effecten van cocktails van chemische stoffen.
En dat terwijl er eigenlijk altijd sprake is van een cocktail, zowel in gebruik in de landbouw en bollenteelt, als in onze lijven.
Nog een voorbeeld, dat Geissen geeft in een interview in de Volkskrant:
Het is onbekend wat er gebeurt als mensen pesticiden inademen. Van glyfosaat weten we bijvoorbeeld dat het schimmels en bacteriën in de bodem doodt. Dat doet het mogelijk ook met bacteriën in de longen en darmflora van mensen. Als dat zo is, vermindert dat onze weerstand en zijn we vatbaarder voor ziekten.
In Frankrijk is Parkinson een officiële beroepsziekte onder boeren, ook in Nederland zien wetenschappers en artsen een verband tussen blootstelling aan bestrijdingsmiddelen en Parkinson.
Voor mensen die zich proberen voort te planten of zwanger zijn en werken met pesticiden, heeft het RIVM zelfs een brochure. In 2016 al kwamen wetenschappers samen om te bespreken waarom de zaadkwaliteit van Westerse mannen achteruit holt. En ja, je raadt het al: pesticiden zijn waarschijnlijk één van de oorzaken.
Teelt van bloembollen kán zonder pesticiden
Bij de teelt van bloembollen is het helemaal niet nodig om chemische middelen te gebruiken! Dat bewijzen de pionierende biologische bollenboeren, zoals onze bollenboer John Huiberts. Helaas is het biologische bollenareaal (de oppervlakte waarop bollen worden geteeld) op dit moment minder dan een half procent van het totaal. Het totale bollenareaal is in Nederland zo'n 27.000 hectare, op 55 hectare daarvan wordt biologisch geteeld. Dat is nogal wat land dat bespoten wordt.
En dat kan anders! Hoe meer mensen biologisch kopen, hoe meer de biologische bollenboeren durven uit te breiden. Hectare voor hectare kunnen we het aandeel biologische bollenteelt gaan vergroten. Da's zoveel beter voor alles en iedereen. Ook voor jezelf!
