Deze week in het nieuws: de Nederlandse overheid steunt jaarlijks duurzame energie en fossiele energie met bijna hetzelfde bedrag: zo'n 4,5 miljard per jaar. De steun voor fossiele brandstoffen zit 'm vooral in géén belasting op kerosine en scheepsbrandstof, en kortingen voor grootverbruikers. Voor glastuinbouw geldt een 'kwekerstarief'. Jaarlijks ontvangt de glastuinbouw volgens NRC op die manier 160 miljoen aan kortingen. Onder glastuinbouw vallen niet alleen tomaten en komkommers, maar ook tuinplanten, met name eenjarige bloeiers, en kamerplanten. Steun voor fossiel vinden wij niet meer van deze tijd. Hoe kan het anders? Wat zou er gebeuren als je de korting weghaalt?
We laten Casper Verhoeven, biologische tuinplantenkweker, en Wietse Lek, kweker van biologische vetplanten en cactussen, aan het woord.
Is fossiel nog nodig?
Beide kwekers zijn het er over eens: fossiel is eindig, en alles wat we nu nog verbruiken richt schade aan in de toekomst. Het verbruik ervan moet zo snel mogelijk stoppen. Maar Lek weet als ondernemer die zijn kassen verwarmt tussen sept/oktober en april ook: "Alternatieven moeten wel betaalbaar wezen. Dat zijn ze nu nog niet." Veel ondernemers die nu veel energie gebruiken zouden een enorm financieel probleem krijgen als het belastingvoordeel wegvalt.
Lek heeft onlangs 40 zonnepanelen neergelegd, die tweederde van zijn elektriciteitsverbruik dekken. "Maar op een bewolkte winterdag geeft dat natuurlijk nul groene stroom. Zolang er nog geen goede opslagmogelijkheden zijn voor duurzame energie, moeten we nog steeds uitwijken naar fossiel." Verhoeven heeft 5.000m2 aan ruimte voor planten, 200m2 daarvan staat op een vloer die 's winters verwarmd kan worden tot 2 graden, om in de eerste maanden van het jaar de planten die daar staan een kleine voorsprong te geven op de natuur. "Voor mij gaat het erom: wat doe je met die kuub gas?", zegt Lek.
Voor welke planten wordt gas verstookt?
Onder glastuinbouw vallen niet alleen groenten als tomaat, komkommer, en paprika, maar ook de plantenteelt onder glas. Alle kamerplantenkweek in Nederland, maar ook de teelt van de zogenaamde zomerbloeiers en terrasplanten, denk aan geraniums, lobelia's, petunia's, etc. "De echt grote jongens van de zomerbloeiers zitten in Zuid-Europa," zegt Verhoeven, 'maar er zitten er nog genoeg in Nederland."
Zou het gasgebruik omlaag kunnen?
"Kassen zijn heel duur, dus die moeten optimaal worden gebruikt," zegt Verhoeven. Je kunt bij wijze van spreken een plant klaar stomen voor de verkoop in 12 weken als je de temperatuur bijvoorbeeld op 22 graden houdt. Een paar graden minder warm scheelt een hoop gas, maar dan heeft de plant misschien 16 weken nodig. 'Dan kun je per jaar dus één keer minder draaien. Dat scheelt een heleboel inkomsten."
Lek vindt dat er best wat vaker gedacht kan worden: 'dit product kweken we gewoon niet op die manier, want dat kost teveel gas'. "Waarom moet er in januari een bloeiende potplant te koop zijn? Het kost enorm veel energie om die plant, die meestal in de zomer bloeit, in de winter in bloei te laten staan. Om dat voor elkaar te krijgen moet je zowel veel warmte als veel licht geven. We moeten af van het idee dat alles het jaar rond beschikbaar moet zijn."
Lek heeft één kas waar hij de temperatuur in de winter op 18 graden houdt. "Maar als het buiten min tien is, dan laat ik het zakken tot een graad of 12, daar ga ik niet tegenop stoken. Wij pompen het product niet op, wij zetten het product meer stil."
Wat is de rol van de consument?
Als de kwekers minder planten kunnen verkopen per jaar omdat ze met een lagere temperatuur minder teeltrondes kunnen doen, wordt het product duurder. "Maar schaarste is juist ook goed voor de prijsvorming," zegt Lek. "Dus misschien verdienen de kwekers dan wel net zo veel."
Verhoeven ziet vooral dat de consument weer moet weten dat de tuinplanten die in maart/april al in bloei staan in het tuincentrum, dat alleen maar kunnen dankzij het toedienen van heel veel licht en warmte. Wie niet wil dat energie op die manier gebruikt wordt, moet die planten niet kopen en gaan voor planten die gewoon met de natuur mee gekweekt zijn in de buitenlucht of in onverwarmde kassen.
Wat zou de overheid moeten doen?
Lek is er duidelijk in. Hij vindt niet dat het kwekerstarief afgeschaft moet worden, hij vindt wel dat de overheid meer moet kijken wàt een kweker dan doet met die kuub gas. Ten eerste: zorgt de kweker voor hoog rendement, verdampt niet de helft van de warmte, bijvoorbeeld. En ten tweede: gebruikt 'ie het niet voor een product waar we prima zonder kunnen? Zoals die in januari bloeiende potplant. "Willen we echt een hele hoop gas gebruiken voor een product dat 2 weken staat? Of zullen we het gebruiken voor een product dat 2 jaar staat?" Veel snijbloemen worden namelijk ook in kassen geteeld (of ingevlogen), en bossen bloemen verdwijnen toch vrij snel in de prullenbak. "Willen we echt snijbloemen het hele jaar rond beschikbaar hebben? Of kunnen we best toe met seizoensgebonden snijbloemen en zo een hoop energie besparen?"
Wat vindt Sprinklr?
Planten zijn een luxeproduct en daar moeten we een eerlijke prijs voor betalen. Alle kosten, dus ook de schade die het verstoken van fossiel doet aan de aarde en de kosten voor de schade die pesticiden doen aan de ecologie, zouden verrekend moeten worden. Als dat zou gebeuren, dan zouden de duurzame opties heel aantrekkelijk worden in prijs, en zouden dat ook heel aantrekkelijk opties worden om te gaan telen.
Totdat dat gebeurt moet de burger het zelf doen: planten kopen die met zo min mogelijk energie gekweekt zijn en die zo lang mogelijk mee gaan. Geen bossen bloemen meer, maar kamerplanten. Alleen nog kamerplanten die je echt goed gaat verzorgen en niet na vier weken weggooit. Daarom geven wij ook veel verzorgingstips mee met onze planten. Zelf lekker veel stekken. En qua tuinplanten: geen goedkope eenjarige bloeiers meer, maar vaste planten. En die vaste planten dan weer biologisch geteeld in de buitenlucht of in de onverwarmde kas. En als je het dan echt goed aanpakt, leg je met die vaste planten een pluktuin aan zodat je dat bosje bloemen voortaan gewoon zelf plukt.
