Goed nieuws: de gezondheid van omwonenden weegt zwaarder dan het economische belang dat het spuiten van pesticiden oplevert voor de teler, oordeelde de rechter. Een grote overwinning voor de strijd tegen pesticiden. Met een naar randje voor telers. We praten je bij.
Omwonenden eisten een stop op het spuiten van pesticiden
Gezondheidsrisico's
Omwonenden van akkers waarop lelies worden geteeld in Drenthe, hadden de zaak aangespannen. Zij zeiden: we lopen gezondheidsrisico door dat spuiten, dat is niet ok, het spuiten moet stoppen. De teler zei: ik houd me aan alle wetten, en doe zelfs meer om schade voor omwonende tegen te gaan, dus mij kan niks verboden worden.
Oordeel rechter:
teler mag geen gewasbeschermingsmiddelen meer gebruiken ten behoeven van de lelieteelt.
Lacune in kennis van effecten
De rechter benadrukte in de uitspraak dat de teler zich inderdaad aan alle wetten houdt: er wordt alleen gespoten met middelen die zijn toegestaan door het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden), een overheidsinstantie.
Maar, argumenteert de rechter: het Ctgb zelf erkent dat er een lacune is in de kennis van de effecten van een cocktail van middelen op de gezondheid. Ook Europese instanties erkennen dat kennisgat, en daarom is er een grootschalig onderzoek naar gestart.
Twijfels over de veiligheid
Bovendien, zegt de rechter, zijn er overheidsinstanties die ook twijfels hebben over de veiligheid van door het Ctgb toegestane middelen. Het RIVM noemt een correlatie tussen Parkinson, Alzheimer en ALS plausibel. En de GGD adviseerde de omwonenden om tijdens het spuiten ramen en deuren te sluiten en een paar uur binnen te blijven. Dat is het algemene advies van de GGD aan mensen die rond akkers wonen in Nederland.
Eigenlijk zegt de rechter:
de overheid beschermt de burger niet goed genoeg.
De rechter verwijst in de uitspraak naar de wettelijke uitgangspunten van het Ctgb, de overheidsinstantie die besluit of en hoe chemische bestrijdingsmiddelen (ofwel gewasbeschermingsmiddelen, ook wel gif genoemd) gebruikt mogen worden. In die wet staat onder meer: gebruik van een middel 'heeft geen onmiddellijk of uitgesteld schadelijk effect op de gezondheid van de mens'.
Maar omwonenden lopen mogelijk toch gevaar, aldus de rechter, omdat er '(nog) geen multidisciplinaire wetenschappelijke studies voorhanden zijn om te kunnen uitsluiten dat bepaalde gewasbeschermingsmiddelen (en met name ook cocktails van gewasbeschermingsmiddelen) voornoemde onaanvaardbare schadelijke effecten op mensen kunnen hebben'.
Tik voor de overheid
De rechter verbiedt met deze uitspraak de telers lelies te telen met chemische middelen, maar geeft vooral het Ctgb en daarmee de overheid een tik op de vingers.
De rechter zegt:
Ctgb staat middelen toe, terwijl helemaal niet te zeggen is of die middelen geen lange termijn effect hebben op de gezondheid van mensen.
Woede bij de gangbare bollentelers
De uitspraak van de rechter 'legt een bom onder de bollenteelt', riep de bollenbelangenvereniging meteen. En logisch ook als de teler in kwestie kwaad is. Want die houdt zich netjes aan de regels van de overheid, en kan dan blijkbaar toch door de rechter verboden worden om lelies te telen met chemische middellen. En dat is natuurlijk iets waar de agrarische sector vaker kwaad over is: de regels worden steeds veranderd.
Wat vindt Sprinklr van de uitspraak?
De eerste tekenen van een kentering!
Gejuich hier in het pakhuis en op kantoor. Sprinklr vindt het een fantastische uitspraak en een compliment voor iedereen, van wetenschappers tot activisten tot biologische telers tot verkopers en inkopers, die zo hard gewerkt heeft aan bewustzijn over de schade aan biodiversiteit en gezondheid door pesticiden.
De belangen van de chemische industrie zijn zo groot, daar is bijna niet doorheen te komen. Deze uitspraak van de rechter zien wij graag als een uiting van een veranderende tijdgeest.
Luxeproducten produceren zou nooit ten koste moeten gaan van biodiversiteit en gezondheid
Sprinklr vindt het absurd dat het nog steeds mogelijk is dat ondernemers voor het produceren van luxeproducten die ook nog eens vaak geëxporteerd worden (bollen) hun omgeving mogen vergiftigen.
Niet alleen omwonenden zijn de dupe van pesticiden, maar de hele biodiversiteit, ons toekomstige drinkwater: alles en iedereen. De winst is voor de ondernemer, de kosten voor de maatschappij. Bizar. Het was dus extra fijn om te lezen dat de rechter dat ook meewoog. De rechter stelde dat het hier gaat om sierteelt, en dat het geen kwestie is van voedselzekerheid.
Telers kunnen zelf ook verantwoordelijkheid nemen door te kiezen voor gewassen die minder pesticiden nodig hebben
Ook belangrijk in de uitspraak:
De rechter zegt:
'de schade van het verbod dat ik opleg valt heus wel mee, want je kan gewoon iets anders gaan telen.'
Voor het gangbaar telen van lelies (voor de export) zijn heel erg veel pesticiden nodig. Lelies telen mag daarom niet meer van de rechter, maar andere gewassen wel en daar mag de teler dan wel pesticiden bij inzetten. Misschien, zegt de rechter, maakt de teler dan wat minder winst, maar dat moet dan maar want de gezondheidsrisico's voor omwonenden nemen erdoor af.
Wat ons betreft is dat laatste iets wat telers zelf wel eens wat vaker mogen afwegen:
vind ik mijn winst echt veel belangrijker dan de gezondheid van mijn akkers, mijn buren, de wereld om mij heen?
Elke teler kan ervoor kiezen om afscheid te nemen van soorten waar extreem veel pesticiden bij worden gebruikt. Dan hoef je het woord bio niet eens in de mond te nemen, en is er toch al veel gewonnen.
Sprinklr hoopt dan ook dat deze uitspraak standhoudt bij het gerechtshof.
Sprinklr hoopt dan ook dat deze uitspraak standhoudt bij het gerechtshof.
Lees zelf hier de uitspraak.
Doneer aan PAN. PAN-Nederland heeft als doel het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen uit te bannen.
Biologisch bollen telen, het kan gewoon
Hier lees je meer over biologische bollenpionier John Huiberts, die bewijst dat bollen telen zonder pesticiden wél kan. Vanaf 1 september zijn de biologische bloembollen van Huiberts weer bij ons te bestellen.
