Kan een grote tuinplantenkwekerij ook een natuurgebied zijn? Bij Kwekerij Verhoeven in Biezenmortel lijkt het er wel verdraaid veel op. Naast de kwekerij van twee hectare ligt een natuurgebied in eigen beheer van maar liefst vijf hectare. Wat is hier de functie van? We wandelen je langs de mooiste natuurfoefjes van Kwekerij Verhoeven!
Verhoevens natuurgebied naast de kwekerij
Voor altijd natuur
Casper en Marion Verhoeven hebben vijf hectare natuur, speciaal voor de wilde bijen, in beheer naast de kwekerij. Bij de notaris is vastgelegd dat het gebied in de toekomst altijd als natuur beheerd moet worden. De Verhoevens kunnen er dus ook niet meer hun kwekerij naar uitbreiden. Heel handig voor de kwekerij, want een biologische kwekerij heeft natuurlijke bestrijders in de buurt nodig.
Meer betekenen voor biodiversiteit
Maar om het zo groots aan te pakken komt ook voort uit idealisme, uit de drang om meer te betekenen voor biodiversiteit.
Marion Verhoeven: "Wij zitten hier ingeklemd tussen twee natuurgebieden. Aan de zuidelijke kant van de kwekerij start nationaal park de Loonse & Drunense Duinen.”
Het is een van de grootste stuifzandgebieden van West-Europa en wordt ook wel de ‘Brabantse Sahara’ genoemd met heide en bos.
“Aan de noordelijke kant van de kwekerij start het Brabants landschapsgebied De Brand, een bijzonder gebied met waterafhankelijke natuur. Dat gebied bestaat voornamelijk uit bos, grasland en moeras.”
Die gebieden liggen maar 500 meter van elkaar af, maar die paar honderd meter is voor veel soorten veel te ver om te vliegen.
Met ons eigen natuurgebiedje willen we de twee verbinden.
Winter 2021: de grond naast de kwekerij, voordat het omgetoverd is tot natuurgebied
Biologisch telen? Natuur is essentieel
Plaagbestrijding
Hoe krijg je plagen weg als je geen gif mag gebruiken? Door ten eerste zo veel mogelijk plagen te voorkomen door natuurlijk evenwicht, en door de aloude wijsheid ‘keep your enemies close’.
Als er toch iets doorbreekt wil je de insecten die zich voeden aan de plaag in de buurt hebben. Vandaar dat het logisch is om als biologische kwekerij van tuinplanten in te zetten op zoveel mogelijk randen vol inheemse planten en bomen. Zodat bij een eventuele luizenplaag de sluipwespen en lieveheersbeestjes er als een razende bij zijn.
Zomer 2022: Liedewij en kweker Marion met op de achtergrond de kwekerij (links) en het natuurgebied in wording (rechts)
Wadi: natte natuur
Overmatige regenval leidde tot problemen
In 2023 legden de Verhoevens een gigantische wadi aan in het natuurgebied. Overmatige regenval had in '22 tot problemen op de kwekerij geleid, flink wat planten verdronken. Water dat op de kwekerij valt stroomt nu eerst richting het bassin van waaruit Verhoeven de kwekerij bewatert. Is dat vol, dan stroomt het de wadi in: een lange, slingerende sloot die eindigt in een grote poel.
Zomer 2023: slootjes slingeren door het natuurgebied naar een wadi en voeren zo overtollig regenwater af
Qua natuur lijken de vijf hectaren natuur van Verhoeven daardoor het meest op De Brand, een door Brabant zo genoemde ‘natte natuurparel’. Probleem met de natuurparels is dat ze of verdroogd zijn en/of te voedselrijk zijn geworden door fosfaten en stikstof, waardoor verzuring optreedt. Marion:
Om de gewenste natuur te behouden of terug te laten keren, moet het gebied meer en langer water vasthouden en moet de waterkwaliteit worden verbeterd. Op de kwekerij kunnen we, doordat wij geen kunstmest en geen chemische bestrijdingsmiddelen, betere waterkwaliteit op het land realiseren. En door de wadi aan te leggen, kunnen we veel water voor lange tijd vasthouden.
De wadi trekt al leven
Het najaar van '23 was ongekend nat, problematisch nat. De wadi stond meteen vol. En hoewel beplanting nog schaars is rond de wadi, waren er wel al meteen hoefafdrukken en andere sporen rond de poel te zien. De wadi werd meteen ingenomen als drinkplaats door de lokale niet-mens bewoners.
Winter 2024: er zijn al volop hoefdrukken en andere sporen te zien rondom de wadi
Inheemse begroeiing
Bomen en hagen
Naast water is er enorm veel begroeiing geplant. In 2022 en 2023 zijn er 50 winterlindes (Tilia cordata) geplant, en wel 4700 struweelhagen. Hagen zijn fantastisch voor biodiversiteit. Een mix van onder meer:
- zoete kers (Prunus avium)
- sleedoorn (Prunus spinosa)
- sporkehout (Rhamnus frangula)
- Gelderse roos (Viburnum opulus)
- Rode kornoelje (Cornus sanguinea)
- tamme kastanje (Castanea sativa)
Winter 2023: kweker Casper bij de net aangeplante inheemse haagplanten
Inheemse kruidenplanten
Als onderste laag hebben de Verhoevens een mix van inheemse planten ingezaaid, zoals (houd je vast): beemdkroon, blaassilene, komkommerkruid, dille, duizendblad, gewone agrimonie, goudsbloem, gewone Brunel, groot Kaasjeskruid, grote kattenstaart, kleine pimpernel, knoopkruid, korenbloem, margriet, slangenkruid en St. Janskruid. Hatsa!
Zomer 2022: een veld vol inheemse kruiden in bloei om insecten te trekken.
Natuurbeheer met schapen
De helft begrazen
Om de boel in toom te houden komt zowel in het voorjaar als aan het einde van de herfst een lokale kudde van 250 schapen 2 à 3 weken grazen om de boel kort te wieken. De schapen begrazen dan de helft van het gebied. De kruidlaag op de andere helft blijft staan en wordt dan bij de graasbeurt erop afgegraasd. Zo blijft een deel van de behuizing voor insecten altijd staan.
Schapenmest als voedingsbodem
Waarom dan een deel toch weggrazen? Op de opengegraasde plekken kan de zon de bodem extra goed verwarmen en kunnen allerhande insecten goed een plek vinden. Dankzij het gegraas komt er schapenmest op het land, en dat is weer een voedingsbodem voor vliegen en mestkevers. Natuurbeheer met schapen leidt dus tot een rijke entomofauna, de variëteit aan insecten.
Een lokale kudde schapen begraast de begroeiing
Entomofauna
Marion somt trots vlindersoorten op die al gespot zijn op de kwekerij en in het naastgelegen natuurgebied: ‘bont dikkopje, gentiaanblauwtje, grote weerschijnvlinder, kommavlinder, kleine ijsvogelvlinder, spiegeldikkopje en pimpernelblauwtje.’
Ook allerlei soorten libellen voelen zich er al thuis, zoals speerwaterjuffer, bosbeekjuffer, gevlekte witsnuitlibel, blauwvleugelsprinkhaan en gewone bronlibel. En dan zijn er nog kevers zoals de boszandloopkever, getraliede schallenbijter en goudgerande schallenbijter. Op de twee hectare kwekerij zijn er nog extra voorzieningen voor wilde bijen.
Steppingstones voor wilde bijen
Bijtanken op de kwekerij
Sommige wilde bijen kunnen maar een meter of vijftig vliegen voor ze weer bij moeten tanken. Willen die van De Loonse en Drunense Duinen naar natuurgebied De Brand, dan kunnen ze dat tegenwoordig dus heel comfortabel doen via het natuurgebied van Verhoeven. Maar de twee hectare aan kwekerij is dankzij zogenaamde 'steppingstones' ook een heel gebied voor de wilde bijen geworden.
Insecten kunnen terecht op de nectarplanten op de kwekerij
Als er goede nectarplanten voor de verkoop staan te bloeien op de kwekerij, kunnen alle types die dat willen zich daaraan laven. Maar soms staat er even niks te bloeien voor de verkoop. En dan zijn er die steppingstones: dat zijn bakken die over de kwekerij verspreid staan waar altijd, behalve in de winter, iets in bloeit.
Op die manier is ook voor insecten die niet ver kunnen vliegen de hele kwekerij toegankelijk, en de oversteek van het ene natuurgebied naar het andere altijd te maken. Bzzzz!
In de zomer is er volop nectar te vinden op de kwekerij, de planten voor de verkoop groeien op het open veld en in open kassen.
Maak ook van je tuin een stepping stone
Onze tuinen vormen samen een gebied ter grootte van de Hoge Veluwe. Jouw tuin is ook zo'n stepping stone voor wilde bijen, tenminste, als je hem goed inricht met inheemse planten en lekker veel boei. Hier lees je er meer over.
Van maart tot december verkopen wij de supersterke biologische tuinplanten van deze prachtige kwekerij. Je krijgt ze klein, bij jou groeien ze groot!
