"Wil je dat planten het boven de grond goed doen, dan moet je ze ondergronds geven wat ze nodig hebben," zegt Bob van Bodemliefde. En de vernuftige cocktail die hij met tuinder Sebastián Vargas en een boel compostwormen maakt, biedt elke plant wat 'ie nodig heeft. Wat zit er eigenlijk allemaal in dat hoopje zwart?!
Er is compost en er is ambachtelijke compost
"In Nederland is compost vooral een manier om van je GFT af te komen," zegt Bob Klein Lankhorst. Hij wil maar zeggen: de ene compost is de andere niet. Je kan compost maken door alles wat je hebt op een berg te gooien en dat te laten rotten of verhitten.
Maar je kan ook de ingrediënten voor je compost zorgvuldig kiezen, zodat er een gebalanceerd geheel uitkomt met de juiste koolstof-stikstof verhouding en die boordevol zit met een heel scala aan goede schimmels, bacteriën, mineralen, sporenelementen en nuttige micro-organismen.
Zodat elke bodem en elke plant baat heeft bij de compost, doordat de compost helpt de bioactiviteit van de bodem in balans te brengen. Dat laatste, dat doen ze bij Bodemliefde. Ambachtelijke compost dus.
Waar wordt Bodemliefde gemaakt?
Centrum voor bodemonderzoek en -innovatie
Ooit startte Bob Bodemliefde op een veldje in Abcoude. Zes jaar later wordt Bodemliefde gemaakt op een terrein in Giesbeek, in Gelderland. Bodemliefde is ook de naam geworden van een tuinderij, die weer onderdeel is van Innofields. Dat is weer een centrum voor bodemonderzoek en -innovatie.
Op het terrein zitten kleine bedrijfjes en onderzoekers die alles willen weten van bodemherstel. Zo wordt er een machine ontwikkelt die dankzij camera's en AI razendsnel kan meten wat er allemaal in de bodem zit aan micro-organismen, zodat boeren ook razendsnel kunnen weten wat er aan hun bodem ontbreekt, of waar er juist teveel aan is.
Nu er steeds meer kennis is over hoe schadelijk kunstmest kan zijn voor de bodem, is er ook steeds meer drang naar kennis over hoe de bodem te herstellen.
Daar werken ze dus aan op het terrein van Bodemliefde.
Elk emmertje Bodemliefde wordt met zorg met de hand gevuld en gestickerd.
Wat zit er in Bodemliefde-compost?
Groente- en plantenresten uit de moestuin
De reststroom van de tuinderij van Sebastian is het belangrijkste ingredient van Bodemliefde. Op de tuinderij worden groenten gekweekt voor een groente-abonnement en voor de boerderijwinkel. De resten van de groententuin gaan deels naar een composthoop en deels naar de kippen.
Kippenpoep
De kippen, die in een sjieke mobiele kar huizen, eten wat ze willen van de groenteresten. De kippenpoep gaat naar de composthoop met de rest van de groenten- en plantenresten om daar de eerste compostronde door te maken. Na de eerste rottingsronde, wordt die compost aan de wormen gevoerd.
Nog een leuk weetje over de kippen: die woelen ook de grond flink om, waardoor er in het dichtbegroeide grasland ruimte ontstaat voor (heem)planten om te ontkiemen. Waardoor er ook weer een gevarieerder dieet ontstaat voor de kippen. Volgens tuinder Sebastian vliegen de eieren dan ook de boerderijwinkel uit.
Wilgenhaksel: koolstof en goede schimmels
De kippenmest, groente- en plantenresten zorgen voor veel stikstof in de compost. Goede compost bevat ook koolstof, en die voegen Sebastián en Bob toe met houthaksel van de wilgen die op het terrein groeien.
Elke twee jaar worden de wilgen geknot, de takken worden gehakseld en op een berg gelegd. Schimmels die hout afbreken zijn enorm nuttige schimmels voor de bodem, dus die kunnen op die berg hun weg al vinden naar de houtresten. Vanaf die berg worden ze aan de rijen compost toegevoegd.
Compost-thee
Over de rijen compost van zo'n 30cm hoog wordt ook nog eens een compost-thee gespoten. Dat is een vloeibare substantie die Bob brouwt in gigantische vaten door micro-organismen die hij in de compost wil hebben bij elkaar te voegen en te laten vermeerderen. Zo lukt het 'om bijna het hele periodieke systeem' in Bodemliefde te krijgen.
Bob bij het vat waar wormen vermeerderd worden. Extra lekkere voeding (watermeloen! appel!), extra lekkere temperaturen! In dit vat worden verschillende populaties bij elkaar gezet om incest te voorkomen. Zo komen er weer nieuwe generaties super gezonde wormen.
De wormen aan het werk
Het compostproces wordt gedaan door wormen, niet door hitte. Dus hoeft de berg ook niet hoog te zijn (wat nodig is om hitte te bereiken), maar moeten de bergen juist vrij laag blijven. Want compostwormen zitten het liefst in de bovenste 20cm aarde, daar waar het organische materiaal zich verzameld.
Wormen eten dat wat al een beetje aan het rotten is, en daarom zijn alle andere organismen die aan afbraak doen welkom in de compostberg: mijten, springstaarten, protisten, nematoden, bacteriën, en ga zo maar door...
In de compostrijen zitten drie soorten wormen: Eisenia Fetida, Eisenia Hortensis, Dendrobena Veneta. Die laatste is zelf aan komen kruipen, en lijkt zich er prima senang te voelen. Om mooie, rijke compost te maken moeten de lange rijen tussen de 10 en 25 weken door de wormen en het weer onder handen genomen worden. Hoe snel hangt af van de temperatuur en regenval.
Lees hier hoe je zelf wormencompost kan maken!
De compostrijen met wormen
Zo'n vier keer per jaar onderzoekt Bob van Bodemliefde wat er precies in Bodemliefde zit, zodat ze weten of ze moeten bijsturen. Meer stikstof? Meer koolstof? Meer schimmels? Daardoor weten ze behoorlijk zeker wat er in een emmertje Bodemliefde zit.
Hoe gebruik je Bodemliefde voor jouw planten?
In potten
Je kan Bodemliefde gebruiken voor je kamerplanten en voor je tuinplanten in pot. In een pot zit zelf vaak weinig bodemleven, en is ook geen cyclus aanwezig met aanvoer van steeds nieuw materiaal waardoor het vrij lastig is om een levendige bodem in stand te houden.
In een pot is Bodemliefde een tijdelijke boost voor het wortelstelsel van de plant, en Bodemliefde zal uiteenvallen tot goede, gevarieerde voeding voor je plant. Je geeft ongeveer een handje per plantje.
In je tuin
In de tuin zal Bodemliefde ook het bodemleven activeren. Je werkt de Bodemliefde door de bovenste paar centimeter van de bodem. Als je nieuwe planten aan gaat planten, kun je ook een handje Bodemliefde in het plantgat gooien.
Welke organismen, schimmels en bacteriën aanslaan en zich vermeerderen, hangt af van de bodem waar ze in terecht komen. Dat zal overal anders zijn. Maar dat je bodem èn je planten er baat bij hebben, dat kan niet missen.
