Bij Sprinklr merken we dat biologisch gekweekt wortelgoed lastig verkrijgbaar is. Grootschalig bomen en heesters biologisch kweken, kan dat? Met deze vraag gingen we langs bij Boomkwekerij M. van den Oever, een van Sprinklr’s belangrijke leveranciers van het wortelgoed van bomen en heesters.
Familiebedrijf M. Van den Oever
Hoofdkantoor in Haaren
Het hoofdkantoor van de kwekerij, ‘boomkwekers sinds 1791’, staat in het Brabantse Haaren. In een majestueuze kantoorvilla, in de schaduw van allerlei prachtige oude bomen, ontvangt de enthousiaste directeur Arie Idema ons.
De familieportretten van de afgelopen eeuwen hangen in het trappenhuis. Op deze snikhete zomerdag is het er binnen koel en de waterkraantjes zitten op de hoogte die lang geleden perfect was.
Simone en Liedewij gingen deze zomer op bezoek bij de kwekerij
35.000 bomen
Boomkwekerij M. van den Oever plant jaarlijks 35.000 bomen. De kwekerij kweekt ruim 1100 verschillende soorten. De gehele kwekerij is On the Way to PlanetProof gecertificeerd. En een toenemend deel daarvan SKAL gecertificeerd. Naast de eigen teelt werkt de kwekerij met contractkwekers die gevestigd zijn in Nederland. Sinds 2024 werkt er ook een aantal SKAL-gecertificeerde contractkwekers voor M. van den Oever.
Het hoofdkantoor in de majestueuze kantoorvilla
Bomen kweken en SKAL certificering, hoe zit dat?
De wereld van de boomkwekerij is voor een buitenstaander soms wat ondoorgrondelijk. Sprinklr krijgt regelmatig vragen van klanten. Waar komt iets nou precies vandaan? Waar heeft de boom gestaan voor ‘ie z’n eindbestemming krijgt? En hoe zit het met certificering?
De basis van SKAL: voedselgewassen
‘Als het om SKAL gaat, zegt directeur Arie Idema, moeten we eerst even terug naar de basis van SKAL. De SKAL wetgeving is ontstaan uit de behoefte voor een betrouwbaar keurmerk voor biologisch gekweekt voedsel.’ De regels van SKAL zijn dan ook vormgegeven op het kweekproces van voedselgewassen.
Boomkwekerijproducten worden op een andere manier gekweekt. En dat maakt het lastig. Een SKAL certificering krijg je als álle gebruikte producten in het kweekproces biologisch gecertificeerd zijn.
Onderstammen nauwelijks SKAL
Voedselgewassen worden veelal vanuit zaad opgekweekt. Bij het grootschalig kweken van bomen werkt dat niet zo. Zaaien van bomen is maar voor een beperkt sortiment mogelijk. Om die reden wordt er in de boomkwekerij veelal gestekt en veredeld (geënt en/of geoculeerd).
Je neemt dan een deel van een gezonde plant en die stek je, of ent/oculeer je op een onderstam. En daar zit de uitdaging. De onderstammen, die zijn op grote schaal nauwelijks SKAL-gecertificeerd verkrijgbaar. En van bepaalde boomsoorten is SKAL-gecertificeerd stekmateriaal niet verkrijgbaar.
SKAL biedt dan de mogelijkheid om een uitzondering aan te vragen. Indien deze wordt verleend, kan de kweker een niet gecertificeerde onderstam- of stek gebruiken en aanplanten op een perceel. Na 3 overgangsjaren van biologische teelt krijgt het perceel en de boom een SKAL-certificaat.
Bosplantsoen in SKAL lastig
Arie legt ons uit waarom het lastig is om ook de jonge boompjes (‘bosplantsoen’ in het jargon) SKAL te leveren. ‘Als grote leverancier zitten we tussen allerlei eisen in. Zo werken gemeenten veelal conform het Handboek Bomen. Hierin staat dat er geen onkruid in de kluit mag meekomen. Dat is een lastige eis als je helemaal bio wil telen.’
Simone en Liedewij kijken toe hoe er met een grote machine gesnoeid wordt.
Mechanisch onkruid wieden
Vooral die onkruidbestrijding is een uitdaging. Bij SKAL-teelt gebeurt dit handmatig of mechanisch. Op grote schaal is handmatig schoffelen te kostbaar.
‘Mechanisch onkruid bestrijden kan, maar dan moet de plantafstand groter zijn. Dit betekent minder stuks per hectare en daarmee automatisch minimaal een verdubbeling tot verdrievoudiging van de prijs per plant. En hoewel een boel klanten wel willen dat er minder of geen pesticiden worden gebruikt, als het aankomt op meer betalen blijken de idealen toch niet heilig. Dát is de spagaat waar je als kweker continu mee te maken hebt,’ zegt Arie.
Een betere leefwereld
Ondanks deze uitdagingen zijn ze bij M. van den Oever altijd bezig met hoe ze zo min mogelijk chemie in kunnen zetten. En er is steeds de drang naar minder gebruiken.
‘Dat zit in de DNA van dit bedrijf, we kweken hier in de eerste plaats bomen omdat we willen bijdragen aan een betere leefwereld. Al onze percelen zetten wij sowieso SKAL op, maar soms blijven bomen wel 15 jaar staan. Dan kan het gebeuren dat we toch iets moeten inzetten. Het gehele perceel verliest dan het SKAL-certificaat. Er zijn ook echte kwekerijziekten, de eik kan daar bijvoorbeeld last van hebben. Dan is het kiezen tussen het verliezen van een hele partij bomen waar we al jaren en jaren werk in hebben zitten, of toch chemisch bestrijden.’
Op de kwekerij is veel aandacht voor biodiversiteit.
Kijkje op de kwekerij
Bloeiende klaver
Arie neemt ons mee de kwekerij in om te laten zien hoe SKAL-teelt eruit ziet. Achter het kantoor staat een perceel met lindes. De bodem tussen de ruim twee meter hoge bomen is bedekt met bloeiende klaver, een heerlijk zoete honinggeur.
‘Gangbare kwekers willen de grond tussen de bomen kaal hebben. Wij willen ‘m juist bedekt hebben met een kruidenlaag. Die laag beschermt het bodemleven, dat de bomen gezond houdt. Bovendien trekken de kruiden nuttige insecten die helpen plagen te bestrijden.’ Zo voorkom je dat er plagen in de kwekerij ontstaan en daardoor is chemisch ingrijpen niet meer nodig.
Klaver houdt de bodem gezond en trekt nuttige insecten aan.
Nieuwe schoffelmachine herkent onkruid
Op een perceel met haagbeuk en els is een gloednieuwe schoffelmachine aan het werk. De kwekerij wil wél kruiden op de paden tussen bomen, maar niet tussen de bomen op de rij. Dat moet geschoffeld.
‘Met de hand schoffelen wordt veel te duur, maar er bestaan weinig machines die het net zo goed kunnen. Daarom testen we vandaag deze nieuwe machine.’ Deze ziet het verschil tussen een boom en onkruid, waardoor de boom blijft staan en het onkruid geschoffeld wordt.
‘Toch zien we dat groot onkruid alsnog blijft staan en dus als boom wordt gezien. Met wat finetunen is dit een welkome nieuwe machine die de chemische onkruidbestrijding overbodig maakt’, zegt Arie.
De nieuwe schoffelmachine maakt pesticiden overbodig.
Op de goede weg
Duidelijk is dat grootschalige teelt van SKAL bomen nog wat uitdagingen kent. Toch hoopt M. van den Oever grootschalig en tegen concurrerende prijs te kunnen blijven leveren aan grote afnemers en het gebruik van chemische middelen te minimaliseren.
