Zaden zijn zowel het beginpunt als het eindpunt van een plant. Het is iets magisch om met je neus bovenop die hele cyclus te zitten. Wonderschoon om waar te nemen. Zaaien is leuk en echt niet moeilijk. We leggen je de basis uit en vertellen je met welke soorten je het beste kunt beginnen.
Wat zijn zaden?
Zaden zijn zowel het begin als het einde van een plant. Ze zijn er in de meest prachtige vormen, maten, kleuren en texturen.
Vanaf de de plant worden ze naar een nieuwe plek gebracht om tot een plant uit te groeien door de zwaartekracht, door de wind, door mee te reizen op dierenvacht, door lekker te zijn gegeten te worden en ergens anders uitgescheten te worden...
Zaden in allerlei vormen en texturen
Waarom zou je zaaien?
Zaaien is goedkoper
En biologische tuinplant kost snel tussen de vijf en negen euro. Daar koop je ook een heel zakje biologische zaden voor, waarmee je wel honderd van die planten kunt maken. Tuurlijk, je hebt er potgrond en potjes en geduld voor nodig, maar toch.
Met (voor)zaaien pak je een voorsprong
Dit geldt met name voor de planten die uit warme gebieden komen. Zoals groenten als tomaat, paprika, pepertjes. Die zaden hebben warmte nodig om te ontkiemen, en in de Nederlandse buitenlucht is het tot aan mei vaak te koud om al te ontkiemen. Als dan half mei het tomatenzaadje eindelijk een keer ontkiemt, heeft 'ie nog een hele lange weg te gaan voordat jij tomaatjes kan plukken.
Als je voorzaait, dat betekent dat je in je eigen vensterbank of in een kas, de zaadjes al laat ontkiemen en de kleine plantjes later buiten zet, creëer je een voorsprong. Dan is je tomatenplant half mei niet 1cm, maar misschien al wel 15cm. Verderop in dit blog lees je hoe je voorzaait.
Voorzaaien kan je doen in potjes in de vensterbank
Wanneer moet je zaaien?
Tussen februari en mei
De meeste zaden zaai je in het vroege voorjaar en het voorjaar: tussen februari en mei. Sommige zaden kun je nog langer zaaien, zoals tuinkers of winterspinazie of sommige bonen. Sommige vaste planten kun je ook prima in het najaar al (voor)zaaien. Maar het meeste zaaiwerk doe je in het voorjaar!
Zaaien of voorzaaien?
Zaaien doe je direct buiten in de volle grond in je tuin of in een pot buiten. Voorzaaien doe je binnen, vaak een maand of twee eerder dan dat je het zaadje buiten kan zaaien.
Voorzaaien heeft drie voordelen:
- je raakt buiten niet in de war: is het nou onkruid of is het een ontkiemend zaadje? Je plant je ontkiemde zaadje pas buiten als 'ie wat groter is en dus meer herkenbaar.
- zowel een zaadje als een net ontkiemd zaadje kan kwetsbaar zijn buiten. Binnen heb je beter controle over vreetzakken, plagen en slakken.
- je pakt dus een voorsprongetje: binnen zaaien kan eerder dan buiten zaaien. Op het moment dat je het kleine plantje van binnen naar buiten plaatst is 'ie al wat groter. Eerder bloemen en eerder oogst, dus. Wel afharden (laten wennen aan de kou, zoek dat maar op).
Voorzaaien heeft ook een nadeel: het is veel meer werk dan lekker meteen in de grond zaaien. En de plus van gewoon zaaien: de plantjes missen de verhuisstress.
Voorgezaaide Oost-indische kers staat klaar om uitgeplant te worden
Hoe zaai je?
Zaai je in volle grond?
- Kies dan eerst de juiste plek. Eenjarige zaden zoals Korenbloem, Goudsbloem of Oost-Indische Kers hebben allemaal een zonnige plek nodig om goed te groeien en te bloeien. Zorg er vervolgens voor dat de grond waarin je zaait lekker fijngemaakt is. Denk: babytjes! Uit dat kleine zaadje moet zich straks een kiem naar boven worstelen, en een wortel zich naar beneden worstelen. Maak 't dat zaadje makkelijk door grote brokken fijn te maken en steentjes en takjes te verwijderen.
- Zaai op een rijtje, dan maak je het makkelijk voor jezelf: je herkent dan makkelijker waar de planten staan. Houd minstens een centimeter open tussen elk zaadje.
- Als de zaden zijn ontkiemt en elk plantje een blaadje of zes heeft, kun je gaan uitdunnen: dan haal je een deel van de plantjes weg zodat je de anderen de ruimte geeft om groot uit te groeien. Je kan ook minder zaaien, maar je weet van te voren nooit of elk zaadje wel zal ontkiemen.
- Bedek de zaadjes met een paar millimeter aarde, druk zachtjes aan en geef voorzichtig water (lekker natspuiten met een plantenspuit kan ook).
- Regent het niet in de eerste weken, maar schijnt de zon wel: zorg dan dat jij de aarde licht vochtig houdt.
Kies je ervoor om voor te zaaien?
Doe dat dan in een kas of op een vensterbank in een koelere ruimte in je huis. Dat kan gewoon in een plastic afhaalbakje of iets dergelijks, als het maar zo'n cm of vier diep is. Zorg er ook weer voor de aarde fijn is van structuur en vochtig.
Handig om te weten als je gaat zaaien
- kiemblaadjes: dat zijn de eerste twee blaadjes die van je zaailing. Dat zijn de blaadjes die de kracht hadden om zich een weg door het zaadje te boren. Na de kiemblaadjes verschijnen de gewone blaadjes van de plant, die meestal anders van vorm zijn.
- elke soort heeft net wat andere ideale omstandigheden nodig om te kiemen. Veel zaden zijn makkelijk, maar bijvoorbeeld tomaten, pepers en aubergines hebben veel warmte nodig om te kunnen ontkiemen.
- elke soort heeft een andere periode nodig om te ontkiemen: tuinkers kiemt lekker snel, andere soorten hebben weken nodig. Wees geduldig. Even verder verdiepen in de soort die je zaait, kan natuurlijk nooit kwaad.
- in het najaar kan je je eigen zaden oogsten. Hier lees je hoe je dat doet.
Aan het einde van het seizoen oogst je zelf zaden, van Goudsbloem bijvoorbeeld
Zaaien voor beginners
Vijf makkelijke bloemenzaden
Bezig zijn met je handen, ergens voor zorgen, dagelijks een rondje langs je zaden om te zien hoe ze erbij staan, of ze al ontkiemen... En daarna dagelijks kijken hoe je zaailingen groeien... Da's super voor de ziel. Vind je het spannend? Deze kunnen bijna niet misgaan.
Vijf makkelijke groentezaden
Liedewij bij zonnebloemen, makkelijk te zaaien en zo prachtig!
Biologische zaden van De Bolster
300 soorten biologische rassen
Wij verkopen bloem-, kruiden- en groentezaden van biologisch zadenbedrijf De Bolster. De Bolster, opgericht in 1978, is een van de grootste producenten van biologische zaden in Nederland, zelfs in Europa. De Bolster produceert zaden van ruim 300 soort biologische rassen. Niet alleen voor particulieren, maar ook voor de biologische landbouw. De Bolster is een coöperatie.
Oogsttijd bij De Bolster. Op de voorgrond groeit Zonnehoed (Echinacea), waarvan de zaden nog moeten rijpen.
Veel zaaiplezier!
